Vroeger in Friesland, wanneer iemand vroeg hoe het ging, was het antwoord steevast: “ik mag niet klagen”. Typisch Fries: nuchter en ingetogen. Alleen bij een Elfstedentocht kwamen de emoties naar buiten, met of zonder hulp van Weduwe Joustra. Dat niet-zeuren-doe-maar-gewoon, was tegelijk typisch Nederlands. We hadden weinig te klagen.
Das war Einmal. Klagen mag tegenwoordig niet alleen, het lijkt te moéten. Klagen is de nieuwe nationale sport – wellicht bij gebrek aan een Elfstedentocht – en iedereen doet mee. Collectief ontevreden en boos. ‘De politiek’, ‘de buitenlanders’, ‘Brussel’; niets en niemand deugt. Het cynisme neemt de overhand, de angst regeert. Geert Wilders speelt daar op in: « Nederland is ziek”. Reëel of niet, het verweesde volk slikt het als koek van Ketellapper.
Objectief gezien is er weinig reden tot beklag. Nederland staat elk jaar in de Top-5 van rijkste en meest gelukkige naties ter wereld. Hoe kan het dat een land dat wereldwijd befaamd is om zijn tolerantie en ‘founding father’ van wat nu de EU is, zo massaal kiezen voor een partij die intolerantie predikt en een Nexit nastreeft? Zeker, de liberale kaalslag die begon onder Paars, het (systeem)falen en verdwijnen van de overheid en ondoordacht migratiebeleid hebben het vertrouwen van het volk in de politiek uitgehold. Begrijpelijk, want de centrum-partijen hebben hun verantwoordelijkheid volledig verslonst. Door meer met machtsbehoud dan met de problemen in de samenleving bezig te zijn heeft ‘de oude politiek’ de kiezers naar de flanken gejaagd. Laat ons echter niet vergeten dat het beleid in de laatste drie decennia de steun had van een meerderheid van het electoraat. Wir haben Es gewusst.
Niettemin – zo leert de geschiedenis – zijn extremisme of nationalisme nooit de oplossing. Die dient toch te komen vanuit het midden, via verbinding en goed beleid, zodat het geschonden vertrouwen kan worden hersteld. Dat vertrouwen is een tweebaansweg: van burgers in het bestuur én van bestuurders in burgers. Dergelijke relatietherapie is zeker niet de makkelijkste noch de snelste manier om het huidige negativisme om te buigen naar iets constructiefs, maar het is wel de enige manier – althans als de rechtsstaat en democratie ons wat waard zijn.
Terwijl op het Europese continent weer oorlog woedt en dichtbij Bethlehem dagelijks kinderen worden doodgeschoten, is het destructieve vaderland enkel bezig met zichzelf. “Stemmen met de gordijnen dicht”, noemde NRC dit afscheid van wat ooit een internationalistisch land was. Bij de rituele dans rond de Klaagmuur is geen plaats meer voor feiten, historisch besef of nuance. Alles moet kapot. Het lijkt wel of, behalve aan de landsgrenzen, er ook rond onze hersens hoge hekken moeten staan.
Over hersens gesproken, zestien jaar geleden werd bij mij de Ziekte van Parkinson vastgesteld. Na een lange lijdensweg waarbij ik letterlijk getuige was van de destructie van mijn lichaam, werd ik afgelopen oktober geopereerd (Deep Brain Stimulation). Met groot succes: ik kan zo goed als alles weer en heb mijn leven terug. Hoe mensonterend deze rotziekte ook is – en dit klinkt wellicht vreemd – heeft Parkinson me ook veel gegeven en geleerd. Dat klagen geen zin heeft, bijvoorbeeld. Dat er maar twee opties zijn, in een hoekje zitten huilen en slachtoffer zijn, of doorvechten. Dat wat echt belangrijk is, nog belangrijker wordt en dat wat niet belangrijk is, nog onbelangrijker wordt. En dat laatste is veel.
Daarom vind ik het zo jammer om te constateren dat zoveel mensen wier hersens niet zijn aangetast – neurologisch gezien althans – die niet lijken te willen gebruiken. Die zich kwaad maken over futiliteiten, terwijl het leven al zo kort is. Die niet willen zien hoe goed het eigenlijk gaat. Die niet genieten van de welvaart, de vooruitgang of van elkaar. Die, hoewel kerngezond, liever slachtoffer willen zijn. Die elkaar het liefst de hersens inslaan, fysiek of verbaal, en keer op keer verwijdering verkiezen boven verbinding.
Mij hoor je na mijn operatie niet meer klagen. Niet in 2024 en ook niet daarna. Gebruik je hersens en wees blij dat ze functioneren. Dat wens ik ook alle klagers toe – noem het mijn persoonlijke Nieuwjaarswens. Wees blij, punt. Mocht je je binnenkort weer eens vervelen, benut dan de energie die u normaliter in klagen stopt, om te Verbinden. Bijvoorbeeld door een vriend(in) te bezoeken die ziek is. Of door hem of haar een kaartje te sturen. Door aan de problemen van een ander te denken in plaats aan die van uzelf. Of door een schenking te doen aan Parkinson-onderzoek. DAT kunt U doen. Rustig maar, niet boos worden, u mag natuurlijk ook gewoon blijven klagen.
Ik wens u allen een hersenvol, vredig en verbindend 2024 toe!
